Catalogus Garden State

Hoe vormen we onze omgeving en de maatschappij waarin we leven? En hoe temmen we deze sociale omgevingen? Strak aangelegde tuinen hebben steeds de zorgzame toewijding van hoveniers nodig; die maken van de wildernis immers een welgeordend geheel. Ondertussen groeien wilde planten gewoon door, zonder zich iets aan te trekken van enig toezicht of van een vooropgesteld plan.

Dit contrast tussen wildgroei en tuinieren is een veelgebruikte metafoor in de filosofie om de postmoderne samenleving beter te begrijpen. De staat wordt gezien als een tuin. Tuinieren staat voor de strenge overheidscontrole, terwijl onkruid zich niet laat verdelgen en laat zien hoe kwetsbaar die overheerser toch is en blijft.

Meer dan de helft van de wereldbevolking woont nu in steden. De sterke stijging van de bevolkingsgroei in de afgelopen twee eeuwen heeft geleid tot ingrijpende vernieuwingen in stedenbouw en urbanisatie. Vaak is stedenbouw, het gebruik van de grond en milieubeheer gericht op het voorzien in alle fysieke, sociale en economische behoeften van de mens om zo een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving te creëren.

Net als bij tuinieren, is stedenbouw voor overheden een actieve manier om de omgeving vorm te geven – en in bedwang te houden. Waar het leven in steden makkelijker lijkt dankzij duidelijke orde en een overvloed aan diensten en hulpbronnen, wordt het dagelijkse leven in de moderne stad een rationeel, routinematig en zelfs voorgeprogrammeerd geheel. De menselijke maat staat onder druk en onze relatie met de natuur is ingrijpend veranderd. Wat is het effect van deze verstedelijking op de aard van de mens en op het ecosysteem waar we deel van uit maken?

Nederland is wereldwijd bekend om landaanwinning. Dit is een mooi voorbeeld van hoe een nieuwe omgeving wordt gevormd als de bevolking groeit en er meer grondgebied en natuurlijke hulpbronnen nodig zijn. Denk ook aan het Nederlandse spreekwoord: “God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland.”

De stad Rotterdam is de belangrijkste bron van inspiratie voor de groepstentoonstelling Garden State. Rotterdam met haar grillige landschapsarchitectuur en weidse wereldhaven. De metafoor van ‘de staat als tuin’ ervaar je ook als je boven Nederland vliegt en het nauwkeurig geordende landschap ziet. Dit Nederlandse landschap doet denken aan een abstract schilderij met geometrische patronen.

De groepstentoonstelling Garden State toont zorgvuldig geselecteerde kunstwerken van Nederlandse en internationale beeldend kunstenaars. Ze belichten de wilde rafelranden van onze over-gecontroleerde omgevingen en steden.

Als groep geven deze kunstwerken een onalledaags beeld van het stedelijke landschap. Garden State biedt een kritische blik op allerlei onderwerpen, zoals het gebruik van land, landaanwinning, defensie en territorium, de bio-industrie, verstedelijking en de effecten hiervan op de natuur en ecosystemen.