Catalogus Gaia in the Anthropocene

Een Peruaanse mythe vertelt het verhaal van de beeldschone Inca prinses Cavillaca die ongemerkt zwanger raakte van de god Huiracocha. Omdat ze er maar niet achter kwam wie de vader van haar zoon was, riep ze alle mannen in de omgeving op om zich te melden. Huiracocha verscheen vermomd als zwerver. Toen het kind hem aanwees als zijn vader schaamde Cavillaca zich zo vreselijk dat ze met haar zoon de zee in vluchtte, waar ze veranderden in de Pachacamac eilanden.

Gebaseerd op dit verhaal creëerde Watanabe een installatie die bestaat uit een bassin waarin schaalmodellen van de eilanden Pachacamac liggen. De eilanden zijn gemaakt van een innovatieve en veelbelovende steensoort gebaseerd op CO2, die een revolutie op het gebied van broeikasgasvermindering kan betekenen. Meer dan om dit revolutionaire duurzaamheidsinitiatief echter, gaat het Watanabe om de transformatie die CO2 ondergaat wanneer het van lucht tot steen verwordt. In Cavillaca’s persistence (2017-2018) trekt ze een parallel tussen deze fysieke transformatie en een mythische metamorfose.

De kunstenaar is geïnteresseerd in het onderscheid dat in het Westerse moderne denken bestaat tussen het levende en het levenloze, en meer nog in de mogelijkheid om dit verschil op te heffen. In mythen, zoals in die van Cavillaca, is een verwisselbaarheid van staat vaak een gegeven; een prinses verandert moeiteloos in een eiland. Dit houdt niet alleen een beheersing van vorm in maar ook van tijd. Door haar transformatie naar levenloze materie wist Cavillaca immers het eeuwige leven te bereiken en de tand des tijds te doorstaan. Het erkennen van een dergelijke fluïditeit tussen (levens)vormen past bij het animisme (de overtuiging dat ook dieren, planten, bergen en abstracte concepten zoals woorden bezield zijn). Het is een concept dat al snel wordt afgedaan als primitief, maar het opent ook een nieuw perspectief. De antropologe Elizabeth Povinelli, door wiens theorieën Watanabe beïnvloed is, ziet in het animistische wereldbeeld bijvoorbeeld een uitdagende tegenhanger van de dominante Westerse natuuropvatting.

Watanabe begon haar carrière als videokunstenaar met menselijke acteurs. Gaandeweg is ze haar focus gaan verleggen naar het maken van video’s waarin niet de mens centraal staat maar waarin het draait om natuurlijke fenomenen. Recentelijk is ze zich gaan ontwikkelen in de richting van het decor ontwerp, al dan niet op schaal. Ook Cavillaca’s persistence doet denken aan een filmset of een decor, wat wordt benadrukt door een mysterieuze nevelachtige rook die de eilanden van tijd tot tijd omringt.