Catalogus The Great Invocation

Een verzameling lange, ranke kaarsen richt zich tot de goden. Maar kijk nog eens goed: deze wassen voorwerpen zijn gevormd door plastic flessen, van het soort dat je in grootverpakkingen in goedkope supermarkten koopt. De afdruk van de plastic mal laat zien hoe maakbaar deze afgietsels zijn. Met deukjes en uitstulpingen in de oppervlakte van het materiaal. Zo geribbeld en samengesmolten om zich naar de hemel te richten. Torenhoog, monumentaal en wankel – als een gotische kathedraal.

Het idee van de gotische architectuur is om de kijker te doen geloven dat alleen God dit bouwwerk gemaakt kan hebben — zo onmogelijk knap is deze opwaartse structuur, en zo wonderlijk die verfijnde details! Dit werk met kaarsen van Léo Luccioni heet Égrégorien Candle en verwijst overduidelijk naar het kerkelijke, en toch is de ziel van het werk volledig synthetisch en gemaakt door de mens. Kunnen voorwerpen spiritueel zijn? Ik ben geneigd om daar met ‘ja’ op te antwoorden. Maar een plastic waterfles? Alleen in een tijdperk van pure spirituele armoede kan zo’n voorwerp die status krijgen.

Maar toch, water is de bron van al het leven, en dus een spirituele kracht op zich. Wie heeft er niet over de zee uitgestaard en de aanwezigheid van een hogere macht gevoeld? De zee zorgt er zelfs voor dat atheïsten gelovig worden – dat is de kracht van het sublieme. Een plastic waterfles staat voor privatisering en secularisatie van datgene wat ooit collectief en heilig was. Maar in dit materialistische tijdperk waarin wij leven is de plastic waterfles misschien wel een voorwerp dat het dichtst bij een heilig relikwie komt. Een synthetische houder voor de natuurlijkste – maar kwetsbare – vloeistof die er bestaat. Voorbestemd om gerecycled te worden, is dit voorwerp ontworpen om omgesmolten en vervormd te worden. Misschien is plastic – het meest goddeloze materiaal dat enorme schade aanricht in ons ecosysteem – wel de ultieme vormveranderaar: oneindig aan het reïncarneren en nooit dood.

Rond deze taps toelopende heiligdommen liggen ronde poefjes – kussens die je ook wel ziet liggen in yogaruimtes en wellness-oorden. De stoffering, zwart fluweel, is populair bij tienerheksen en goths. Op de kussens zien we kleurrijke en geometrische vormen. Dit zouden heel goed occulte tekens kunnen zijn, maar als je beter kijkt herken je de logo’s van grote multinationals: Twitter, BP, Adidas, Pepsi, Mastercard en McDonalds. Tekens en symbolen die uit het spirituele vacuüm zijn geplukt dat ontstaan is in de post-Fordistische economie (de diensteneconomie). De naam van dit werk is Égrégorien Zaofu.

Egregore (in het Frans: égrégore) is een occulte term voor de collectieve energie van bewustzijn die in een groep mensen ontstaat. Dit kan de vorm aannemen van gedachten, van een beladen gevoel, van een intentie of drijfveer. Per definitie is het niet fysiek, maar deze energie kan toch tastbaar lijken. In maatschappelijk opzicht verwijst het naar een verschuiving van een mentaliteit binnen een groep: hoe een groep een autonome persoonlijkheid aan kan nemen en zo de leden van de groep kan beïnvloeden: het groepsdenken. Vanuit materialistisch oogpunt kan het zich voordoen als iets heel alledaags, zoals bijvoorbeeld de meme cultuur.

In de namen van de werken van Luccioni, wordt égrégore vervlochten met het Franse woord rien (niets). Dit is een botte manier om het spirituele af te kappen met iets nihilistisch in deze sculpturen. De zogenaamd esoterische voorwerpen – de torenhoge kaarsen, de kosmische poefjes – wekken de indruk van spiritualisme en rituelen. Maar als je goed kijkt, verwijzen ze naar het late kapitalisme. Het werk van Luccioni toont zijn eigen ambivalente houding ten opzichte van consumentisme: heel verleidelijk maar ook walgelijk dit fetisjisme van plastic voorwerpen, verpakkingen en grote techbedrijven. De laatste jaren is Luccioni veel milieubewuster geworden als beeldend kunstenaar. Dit is misschien niet onmiddellijk zichtbaar in zijn kunstwerken, maar toch eisen ze van ons dat we nadenken over de rol die kunst speelt in onze consumptiemaatschappij, afvalcultuur en de lineaire economie. Zijn werk spoort ons aan om een beter alternatief te vinden.

Oorspronkelijke Engelse tekst: Rosa Abbott
Nederlandse vertaling: Christy de Back

Lees meer over