5. SURVIVOR (F)
Suzanne Treister
(2016)
Deze serie tekeningen met potlood en waterverf, ieder op een eigen vel A4-papier, vormt een harmonieus geheel van een alsmaar groeiend heelal dat uit veel onderdelen bestaat. Te zien zijn allerlei kosmische verschijningen: gekoppelde UFO’s die door de lucht zweven; laserstralen die het grote onbekende belichten; radiale vormen met indrukwekkende handgeschreven teksten, zoals “The sky was the colour of the death of the internet”. Het lettertype doet denken aan science fiction films uit de jaren ’70 van de vorige eeuw.
De krachtige beeldtaal van Survivor (F) is door Suzanne Treister gemaakt met potlood en waterverf en heeft een kosmisch kleurenpalet van tinten paars, blauw en zonnig geel. Het geeft de indruk dat een amateuristische buitenstaander enthousiast op zolder tekening na tekening gemaakt heeft. En toch ontstaat er een mooi en beheerst geheel alsof het werk rechtstreeks vanuit een andere planeet hiernaartoe gestraald wordt. Het geeft een handgemaakte indruk, maar het gaat om een locatie specifieke reproductie, op aanvraag geprint.
KOLONIE IN DE RUIMTE. INTERPLANETAIRE LIEFDE VOOR DATA. HOLOGRAFISCHE MACHINETELEPATHIE. BIBLIOTHEEK VAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE.
Deze vreemde, taalkundige soep is een combinatie van New Age shamanisme, het jargon van techbedrijven en de bureaucratische taal van de overheid. Sommige woorden doen denken aan het neo-universum: algorithme, apocalyps (het einde der tijden), en vreemd genoeg ook museum. In dit kosmische landschap worden sprookjesachtige musea opgetrokken voor Intergalactisch Geloof, Bossen in de Ruimte, Technologische Gebied en Machinetelepathie. Glinsterende kastelen zweven door de (cyber)ruimte. Ze verraden de neiging om te reflecteren, te onthouden, zelfs in een post-apocalyptische en futuristische wereld.
De titel van het werk, Survivor – overlevende – is uiteraard belangrijk. In dit post-humane landschap waarin alleen nog gegevens en sterrenstof bestaan, is er slechts een enkel iemand die het einde der tijden heeft overleefd. We weten niet zeker of het een mens is óf kunstmatige intelligentie (AI), maar de aanduiding F (V) zou kunnen betekenen dat het om een vrouwelijk iemand gaat. Een eenzame vrouw die door de intergalactische ruimte zweeft. Het is waarschijnlijk geen toeval dat de meeste AI een vrouwelijke vorm aanneemt (denk aan Siri en Alexa). Deze behulpzame vrouwenstemmen die geprogrammeerd zijn om goed te luisteren en tegemoet te komen aan onze wensen zullen misschien nog steeds voortleven wanneer wij zelf allang allemaal uitgestorven zijn. Alle gegevens die we hebben verzameld over onze behoeftes en over ons gedrag zijn dan de laatste vorm van waarnemingsvermogen.
De denkbeeldige objecten en poëtische fragmenten van Survivor (F) zijn niet zomaar visioenen die vrij in de ruimte rondzweven. Er ligt een hele precieze architectuur van ronde en ovale vormen aan ten grondslag. Ook zijn er veelvuldige verwijzingen naar het erotische, naar elementen van vrije associatie, lichamelijke ontdekkingen en onbewust verlangen. Ondanks het aanzwellen en het botsen van kromlijnige vormen, voelt de energie van seksuele driften toch onderdrukt en beheerst aan. Er is een Erotic Psychic Seks Universe, maar ook een Erotic Apocalypse. In plaats van een ‘Summer of Love’ krijgen we een Summer of Digital Dust. De verwijzingen naar New Age geestverruimende middelen voelen ook klinisch en gekortwiekt aan en een stap verwijderd van de realiteit. Net als de manier waarop techbedrijven reclame maken voor ‘connectivity’; het ideaal uit de jaren ’60 – toen medewerkers geestverruimende middelen gebruikten om productiever te zijn.
Omdat ieder onderdeel van dit kunstwerk het formaat heeft van een vel A4 papier – de meest standaardafmeting die we allemaal kennen dankzij de printers op kantoor – wordt Survivor (F) zo een modulair systeem. Net als de Cloud die gevuld wordt met gegevens, kan dit systeem ook eindeloos groeien en enorm overweldigend worden; terwijl het toch de bescheiden afmetingen van een A4tje behoudt. Elk klein onderdeel communiceert met een ander onderdeel en het geheel werkt meer als een netwerk van plaatjes dan een monolithisch geheel. Het is een gedecentraliseerd communicatiesysteem, dat knipperend visioenen en tekstfragmenten toont om zo een geheel eigen en krachtig hallucinerend, post-menselijk, mystiek universum te creëren. Dit universum nadert dan misschien het einde der tijden, toch zit het vol met gegevens en poëzie, met algoritmes en orgasmes, met intelligente systemen en spirituele openbaringen.
Oorspronkelijke Engelse tekst door Rosa Abbott
Nederlandse vertaling door Christy de Back