14. 12 Mandalas
Bertus Jonkers
(1991)
Deze serie ronde, kleurrijke lichtbollen lijken te zweven op de 12 kleine, vierkante, met de handgemaakte kartonnen ondergronden. Elk met een bruisend patroon van stippen op een cirkel, een dichte schijf vol met levendig blauw, rood en goud. Door de verf heen zien we nog de drukletters van het eenvoudige materiaal dat is gebruikt: karton, papier-maché en kranten.
Deze mysterieuze creaties zijn het werk van Bertus Jonkers (1920-2001) – een Utrechtse schilder die geïnspireerd werd door Oosterse filosofie, zowel spiritueel als artistiek. Deze rijke bron van inspiratie gaf hem het idee voor dit mandala motief.
Jonkers is heel bekend in de kunstenaarskringen van zijn geboortestad Utrecht en zijn werk is enorm gevarieerd: van schilderijen tot etsen, van textiel tot handgemaakte boeken en natuurlijk de vele bouwwerken van afvalmateriaal. Jonkers bouwde complete miniatuursteden van handgemaakte maquettes die alle kamers van zijn huis vulden – en die zelfs tot in zijn tuin te vinden waren. Hij bouwde geen bestaande steden na in het klein, maar nieuwe utopische plekken – zijn visie op alternatieve woonvormen. De etherische en abstracte mandala’s in deze groepstentoonstelling lijken misschien compleet anders dan het figuratieve en driedimensionale werk van Jonkers – toch zijn deze handgemaakte kartonnen lijsten net zo uniek en op dezelfde manier vervaardigd. Helemaal in lijn met zijn werk als maquettebouwer van fantasiesteden.
Mandala’s zijn geometrische patronen en symbolen die gebruikt worden als hulpmiddel tijdens het mediteren en tijdens spirituele rituelen, zoals bijvoorbeeld in het Boeddhisme. Ze bieden richting en sturing. Vaak zijn ze rond van vorm, met paden naar het midden van de cirkel die verwijzen naar de spirituele reis die we afleggen van de buitenranden naar de binnenste kern. Deze mandala’s van Jonker voelen iets losser en zachter aan – minder streng en minder symmetrisch dan de traditionele voorbeelden. Ze lijken meer op kosmisch gefluister dan een duidelijk pad naar de verlichting. Er is een luchtigheid en veranderlijkheid in dit werk. De mandala’s van Jonker leiden ons niet naar het middelste punt, maar ze stralen juist naar buiten. Hoe dan ook – deze 12 mandala’s met hun luchtige, ronde vormen van intiem formaat staan symbool voor bezinning, toewijding en bescheidenheid.
Oorspronkelijke Engelse tekst: Rosa Abbott
Nederlandse vertaling: Christy de Back