Jonathas de Andrade
Maceió, BR, 1982 Woont en werkt in Recife
Jonathas de Andrade (1982, Brazilië) woont en werkt in Recife, Brazilië. Hij heeft solo presentaties gehad in onder meer The New Museum, New York, Centro Cultural, São Paulo en Kunsthalle Lissabon. Daarnaast heeft hij deelgenomen aan groepstentoonstellingen in onder andere het Guggenheim Museum, New York, The New Museum, New York en het Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Ook is zijn werk te zien geweest op de São Paulo Biënnale, de Dakar Biënnale, de Sharjah Biënnale en de Istanbul Biënnale.
In O Peixe (The Fish) (2016) zien we vissers op afgelegen wateren en varend door mangrove bossen in het noordoosten van Brazilië. In eenvoudige bootjes bewegen ze zich rustig en onbekommerd door de weelderige natuur. Alleen ruisende bladeren, kabbelend water en vogels bepalen het omgevingsgeluid.
Diverse vismethoden worden in beeld gebracht maar de afloop van iedere vangst staat vast. Wanneer er een vis gevangen wordt houden de vissers deze stevig maar tegelijkertijd troostend en liefkozend tegen zich aan terwijl de vis in doodstrijd naar adem hapt. Dit ritueel wordt door een tiental vissers uitgevoerd. Bedanken ze de vis voor diens leven? Het zijn in elk geval intieme en emotionele momenten waarin jager en prooi even verenigd zijn tussen leven en dood. Eén van de vissers lijkt zelfs te huilen met de vis in zijn armen, als een alternatieve vorm van een pietà.
O Peixe is gefilmd in een stijl die doet denken aan etnografische films en fotografie, niet zelden gemaakt door Europeanen. Alleen wanneer de vissers recht in de cameralens kijken wordt gesuggereerd dat we mogelijk toch niet naar een objectieve documentaire kijken. Maar de blik van de camera doet meer. Het ongegeneerd inzoomen op de donkere, gespierde en bezwete lichamen van de mannen geeft de video een haast erotische lading. Het is een filmvoering waarin de machtsrelatie tussen visser en vis op een intermenselijk niveau, van ras en seksualiteit, weerklinkt.
Tevens appelleert de video aan het romantische idee dat bestaat over exotische volkeren die in perfecte harmonie met de natuur zouden leven. Via De Andrade’s bijna antropologische benadering nemen we kennis van een wonderlijk jachtritueel waarvan de nadruk op eerbied en gelijkwaardigheid in plaats van consumptie ligt. Maar hoe waarheidsgetrouw is deze voorstelling? Het werk van De Andrade bevindt zich vaker op de scheidslijn van feit en fictie. Door zijn scenario’s naar de grenzen van de geloofwaardigheid op te rekken, maakt hij een uitvergroting van bestaande structuren en verwachtingen. Hoewel de gefilmde mannen in het echte leven daadwerkelijk werkzaam zijn als visser in dit gebied, is dit onorthodoxe vissersgebruik volledig aan het brein van de kunstenaar ontsproten; het is een mythe.